ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ကိုေလ့လာၾကည့္လွ်င္ အလယ္ေကာင္တည့္တည့္ကို ဧရာဝတီ ျမစ္ႀကီးက ျဖတ္သန္းစီးဆင္းေနသည္ကို ေတြ႔ရမည္။ ပိုၿပီးတိတိက်က်ေျပာရလွ်င္ ေတာင္ေျမာက္တန္း ေနေသာ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးအတြင္းသို႔ စီးဝင္သည့္ ေခ်ာင္းမ်ား၊ ျမစ္လက္တက္မ်ားသည္ ေတာင္ တန္းေဒသမွ ျမစ္ဖ်ားခံကာ စီးဆင္းလာျခင္းျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
ထို႔အတူ ျပည္ေထာင္စုတိုင္းရင္းသားမ်ားမွီတင္းေနထိုင္သည့္ ျမန္မာ့သမိုင္းကို ျပန္ေလ့လာ ၾကည့္မိသည္။ အနီးစပ္ဆံုး ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ကစတင္ေလ့လာၾကည့္မိသည္။ အထူးသျဖင့္ ကိုလို နီေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပံုစံ အာဏာခြဲေဝမႈပံုစံကိုေလ ့လာမိသည္။
ပေဒသရာဇ္ေခတ္သည္ ပေဒသရာဇ္စနစ္သာျဖစ္ၿပီး ယခုေျပာမည့္ေဆာင္းပါးတြင္ သိပ္ေျပာ စရာမလိုသျဖင့္ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့ပါရေစ။
ယခုေဆာင္းပါးသည္ အတိတ္အေၾကာင္းအရာတခ်ိဳ႕ကို အေျခခံၿပီး အနာဂတ္အတြက္ အေျဖ ရွာလို သည့္ သေဘာမ်ိဳးရည္ရြယ္ထားသျဖင့္လည္း ပေဒသရာဇ္ေခတ္ကို ခဏထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ကို ဝန္ခံပါရေစ။ အထူးသျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရးအေျခခံျဖင့္ စဥ္းစားထား ခ်က္ ျဖင့္ ေဇာင္းေပးစဥ္စားတင္ျပလိုျခင္းလည္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ေနထိုင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားအားလံုး ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳ ကြဲေစခ်င္ပါ။ အထူးသျဖင့္ လက္နက္ကိုင္ထားသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားျဖစ္သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားေရာ တပ္မေတာ္ပါ ျပည္ေထာင္စုကို မၿပိဳကြဲေစခ်င္တဲ့အေၾကာင္းမၾကာခဏ ထုတ္ေဖာ္ၾကသည္။ မၿပိဳကြဲေစ ခ်င္သည့္ စိတ္ဆႏၵေစတနာတူညီေသာ္လည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္နည္းနာေတာ့ ကြာျခားေန ၾကသည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။
တပ္မေတာ္အစုိးရလက္ထက္က ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေရး၊ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညႊတ္မႈ မၿပိဳကြဲေရး၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးဟု ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့သည္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစု လက္နက္ကိုင္မ်ားကေတာ့ တန္းတူေရးႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကို အေျခခံသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ ေထာင္စုတည္ေဆာက္ေရးကို အစဥ္တစိုက္ေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္လိုၾကသည္။
ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေစခ်င္ဆႏၵရွိသည္ဟု ေျပာရျခင္းျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္း သား လက္နက္ကိုင္မ်ား၏ ေတာင္းဆိုမႈ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား၊ ရပ္တည္ခ်က္မ်ား အနည္းငယ္ကြဲျပားေကာင္း ကြဲျပားေသာ္လည္း မည္သူမွ ျပည္ေထာင္စုက ခြဲထြက္မည္ဟု ေတာင္းဆိုျခင္းမၾကားခဲ့ဖူးေပ။
တကယ္ေတာ့ ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေစခ်င္လွ်င္ ျပည္ေထာင္စုထူေထာင္ခဲ့သည့္ သေႏၶတည္ခဲ့ သည့္ ပင္လံုသေဘာတူညီခ်က္ကို ျပန္ေလ့လာၾကည့္ဖို႔လိုသည္။ အတိတ္ကို သင္ခန္းစာယူၾကည့္ၿပီး အနာဂတ္ကို မ်က္ႏွာမူဖို႔ျဖစ္သည္။ ေနာက္မ်ိဳးဆက္မ်ားအတြက္ စဥ္းစားဖို႔ျဖစ္သည္။ အတိတ္ကိုဖက္ တြယ္ တရားေသ မဆန္သင့္ေတာ့ေပ။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ေနာက္ပိုင္း ၿဗိတိသွ်အုပ္စိုးခ်ိန္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ ပံု Form of state ကို ခြဲျခားၾကည့္လွ်င္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ႏွစ္ပိုင္းေတြ႔ျမင္ႏိုင္ ပါသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအျမင္သက္သက္နဲပ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ နယ္ေျမမ်ား၊ ရိုးရာအစဥ္အလာ (ရွမ္းေစာ္ ဘြား၊ ဒူးဝါးမ်ား၊ ေတာင္ပိုင္း၊ ေစာ္ကဲမ်ား)နဲ႔ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအျမင္ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ နယ္ေျမ ဆိုၿပီးေတြ႔ ့ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈအျမင္သက္သက္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ စစ္ကိုင္ဒီးဗီး ရွင္း၊ ပဲခူးဒီဗီးရွင္းဆိုတဲ့ ေျမျပန္႔ေဒသေတြနဲ႔ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားလို႔ ေျပာလို႔ရႏိုင္သည္။ ၿဗိတိသွ် အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစီမံခန္႔ခြဲေရးအာဏာခြဲေဝေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏိုင္ငံေက်ာ္စာေရးဆရာ တစ္ဦး ကေတာ့ “ကိုလိုနီ ေခတ္သည္ ေနလို႔ထိုင္လို႔အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္”ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳဖူးသည္။
ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ စုစည္းညီညႊတ္စြာ ေတာင္းဆိုေနစဥ္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၆ ရက္ ပင္လံုမွာ လုပ္သည့္ ရွမ္း၊ကခ်င္၊ ခ်င္း ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အစည္းအေဝး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ရွစ္ခုခ်မွတ္သေဘာတူခဲ့ရာမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမွတ္ ၁ ဒီမိုကေရစီအရ ဗမာမ်ားနဲ႔ တန္း တူအခြင့္အေရးေပးရန္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမွတ္ ၂ ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ (ဝန္ႀကီး)အဖြဲ႔မွာ ပါဝင္ မည့္ ရွမ္းႏွင့္ကခ်င္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ မိမိတို႔ ဆိုင္ရာနယ္ပယ္အေရးကို လံုးဝတာဝန္ယူရန္ဆိုၿပီး ဆံုးျဖတ္ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
အႏွစ္သာရအရဆိုလွ်င္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ၁ သည္ တန္းတူေရးစဥ္းစားခ်က္ကို ရည္ညႊန္းၿပီး ဆံုး ျဖတ္ခ်က္ ၂ သည္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ရည္ညႊန္းသည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ပင္လံုစာ ခ်ဳပ္ အက်ိဳးဆက္ျဖစ္သည့္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း ၁ ပုဒ္မ ၅-၆-၇ တို႔အရ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ကရင္နီျပည္နယ္တို႔ကိုဖြဲ႔စည္းခဲ့ၿပီး ခ်င္းကျပည္နယ္မယူဘဲ ဝိေဒသ တိုင္း အျဖစ္ရပ္တည္ခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ လႊတ္လပ္ေရးရၿပီးခါစ ႏိုင္ငံဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္မႈ From of State ကိုေလ့လာၾကည့္လွ်င္ ျပည္နယ္၊ ျပည္မ(စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ မႏၱေလးတိုင္း၊ ပဲခူးတိုင္း တိုင္း(၇)တိုင္း)ျဖင့္ စုဖြဲ႔ထားသည္။ စုဖြဲ႔မႈအေနအထားအရ ျပည္နယ္၊ ျပည္မအေျခခံစုဖြဲ႔မႈျဖင့္ ေတြ႔ႏိုင္ ပါတယ္။ ပင္လံုသေဘာတူ ညီခ်က္ကေန အစျပဳတဲ့သမိုင္းအရ ျပည္နယ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာပံုသည္ ႏိုင္ငံေရးအျခခံ (တန္းတူေရးႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္) ကေနေပၚလာတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေတြ႔ ႏိုင္သည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္ဖြဲ႔စည္းပံု ဒုတိယဇယားမွာ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ၁၂၅ ေနရာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရွမ္း ၂၅ ေနရာ၊ ကခ်င္ ၁၂ ေနရာ၊ ခ်င္း ၈ ေနရာ၊ ကရင္နီ ၃ ေနရာ၊ ကရင္ ၂၄ ေနရာခြဲေဝထားၿပီး ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံက်န္နယ္ေျမ (ျပည္မ) ၅၃ေနရာလို႔ ေတြ႔ရသည္။ ယခုအခ်က္ေတြ႔ရွိခ်က္က ႏိုင္ငံေရးအဆင့္ကို ျပည္မအေနနဲ႔ယူထားတဲ့ Administrative unit ကို ႏိုင္ငံေရးအဆင့္အတန္း Political Status ေပးလိုက္ ျခင္းျဖစ္သည္။
ယင္းသုိ႔ေပးလိုက္ျခင္းျဖင့္ ျပည္နယ္မ်ား၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈႏွင့္ တိုင္းမ်ား၏ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ကြာျခား မႈျဖစ္ ေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားစိတ္ဝင္တစားအားေပးၾကသည့္ ႏွစ္စဥ္က်င္း ပေသာ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ေဘာလံုးၿပိဳင္ပြဲမ်ား၏ အႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသည့္ အသင္းမ်ားကို ၾကည့္ လွ်င္ျမင္သာလွ သည္။ မဆလေခတ္တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားသည့္ ျပည္နယ္ကို ေဘာလံုးပြဲတြင္ အႏိုင္ရ ဗိုလ္စြဲေအာင္ စီမံခန္႔ခြဲ ေစသည့္ ဥပမာလည္းရွိခဲ့ဖူးသည္။
ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္း ၇ ခု အေျခခံအာဏာခြဲေဝအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုသည္ တစ္ပါ တီအာဏာရွင္စနစ္ကို ရည္ရြယ္ထားသျဖင့္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုးက သမိုင္း အမိႈက္ ျခင္းထဲကို ထည့္သြင္းျခင္းခံလိုက္ရသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ တိုင္းျပည္ေခ်ာက္ထဲက်မည္ဟုဆိုကာ စစ္ တပ္ကအာဏာ သိမ္းပိုက္ၿပီး ၂၀၀၈ ေမလ ၂၉ ရက္မွာ နအဖ ေၾကာ္ျငာခ်က္ အမွတ္၇/၂၀၀၈ ျဖင့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အတည္ျပဳျပ႒ာန္းလိုက္သည္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ပုဒ္မ ၅၁ မွာ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား၊ ျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ ျပည္ ေထာင္စု နယ္ေျမမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္စုစည္းသည္လို႔ ေဖာ္ျပထားသည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအ ေျခခံဥပေဒမွာ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ အေျခခံမူမ်ားအခန္း ပုဒ္မ ၉(က)မွာ ရွိရင္းစြဲတိုင္း ၇ တိုင္း ကို တိုင္ေဒသႀကီး ၇ ခု အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ရွိရင္းစြဲ ျပည္နယ္ ၇ ျပည္နယ္ကို ျပည္ ၇ ျပည္နယ္အ ျဖစ္လည္းေကာင္း ပိုင္းျခားသတ္ မွတ္သည္။ တိုင္းေဒသႀကီး ၇ ခုႏွင့္ ျပည္နယ္ ၇ ျပည္နယ္တို႔သည္ အဆင့္အတန္းတူညီသည္လို႔ ျပ႒ာန္း ထားသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ Administrative unit/ Political Status ကို ဥပေဒအရ ၂၀၀၈တြင္ အခိုင္အမာ အတည္ျပဳလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ပံု Form of State ျဖင့္ အႏွစ္ခ်ဳပ္အရဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ အေျခခံမွ ျဖစ္လာေသာနယ္ေျမ (ျပည္နယ္(သို႔)လူမ်ိဳးကို အေျခခံေသာနယ္ေျမ)ႏွင့္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရး၊အျမင္ အေျခခံမွျဖစ္လာေသာနယ္ေျမ (တိုင္း (သို႔) ပထဝီအေျခခံတဲ့နယ္ေျမဆိုၿပီး မတူညီ တဲ့နယ္ေျမအမ်ဳိးအစား ႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
ယခုလက္ရွိကာလသည္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတည္ေဆာက္ေရး အတြက္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာေနခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ Form of State ေျပာင္းလဲေရး သည္ ခက္ခဲသည့္ အေရးကိစၥျဖစ္ေနပါသည္။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ ျပည္ေထာင္စုႀကီးမၿပိဳကြဲလွ်င္ ျပည္ေထာင္စုႀကီးၿငိမ္းခ်မ္းေစလိုလွ်င္ ျပည္ေထာင္ စုအတြင္း စုစည္းေနထိုင္သည့္ ဗမာအပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားၾကားတြင္ တန္းတူညီတူရွိမႈႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ ျပ႒ာန္းခြင့္ ရွိရေပလိမ့္မည္။ တိုင္းရင္းသားမ်ားေျပာဆိုေဆြးေႏြးေနသည့္ ရပ္ခံေနသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ ေထာင္စုတည္ေဆာက္ေရးသည္ အာဏာမ်ားကိုမွ်တစြာ ခြဲေဝသံုးစြဲေရးျဖစ္သည္။ မည္သည့္ပံုစံကို ကိုင္စြဲသည္ျဖစ္ေစ မွ်တစြာ ခြဲေဝဆိုရာတြင္ ဘတ္ဂ်က္ခြဲေဝမႈ (ဘ႑ာေရးတန္းတူမႈ) လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္ (အထကလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေစလြတ္ရာမွာ အေရအတြက္ညီေစ လြတ္ လပ္ခြင့္ရွိေပလိမ့္မည္။ ထိုတို႔ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္တြင္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ပညာေရးသည္ လြတ္ လပ္မႈ ရွိေရးျဖစ္ပါသည္။
တိုင္းရင္းသားအေနျဖင့္ သခ်ၤာဘာသာ အေပါင္းအႏုတ္တက္ဖို႔လိုရင္းျဖစ္ၿပီး မည္သည့္ဘာသာ စကားႏွင့္သင္သင္ အေပါင္းအႏုတ္တက္ဖို႔သာလိုရင္းျဖစ္ၿပီး ကခ်င္စကားႏွင့္ သင္သင္၊ ရွမ္းစကားႏွင္ သင္သင္၊ ကရင္နီစကားႏွင့္သင္သင္ အေပါင္းအႏုတ္တက္ဖို႔လိုရင္းျဖစ္သည္။ သမိုင္းဘာသာတြင္ လည္း အေနာ္ရထာ၊ ဘုရင့္ေနာင္၊ အေလာင္းဘုရားတို႔ထက္ အမ်ားအက်ိဳးသယ္ပိုးသူ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔ အႏွစ္နာခံသူ အေၾကာင္းကို အတုယူအားက်ဖို႔ လိုရင္းျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္သည္။
မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစ ျပည္ေထာင္စုႀကီးမၿပိဳကြဲ ညီညႊတ္ေစခ်င္လွ်င္ အာဏာခြဲေဝရာ တြင္ညီမွ်ဖို႔ လိုမည္၊ ညီမွ်မွသာ ျပည္ေထာင္စုႀကီးတည္တံ့ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာလာေပလိမ့္မည္။ ေျမျပန္႔ေဒသရွိ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီး အၿမဲစီးဆင္းဖို႔ဆိုလွ်င္ ေတာင္တန္းေဒသရွိ ေရေဝးေရလဲေဒသမ်ား အားေကာင္းဖို႔လိုပါမည္။
ထို႔အတူ ျပည္ေထာင္စုႀကီး ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာဖို႔ဆိုလွ်င္ ေတာင္တန္းေဒသႏွင့္ ေျမျပန္႔ေဒသ အာဏာ ခြဲေဝမႈ မွ်တမွန္ကန္မသာ ျဖစ္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။
ခိုင္ၾကည္